Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesine İlişkin Ek Seçmeli Protokol

KADINLARA KARŞI HER TÜRLÜ AYRIMCILIĞIN

TASFİYE EDİLMESİNE DAİR SÖZLEŞMEYE İLİŞKİN SEÇMELİ EK PROTOKOL *

Sözleşmeye taraf devletler,

Birleşmiş Milletler Şartının temel insan haklarına, insanlık onuru ve insan değeri ile erkeklerin ve kadınların haklar bakımından eşitliğine olan inancını yeniden teyit ettiğini kaydederek,

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin bütün insanların onur ve hak­ları ba­kımından eşit ve hür doğduklarını ve herkesin bu Bildirgede yer alan hak ve özgürlüklere, cinsiyete dayanan ayrım dâhil olmak üzere, hiçbir ayrıma tabi tutulmaksızın sahip olduklarını ilan etmiş olduğunu kaydederek,

Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmeleri ve insan haklarına ilişkin diğer uluslar arası belgelerin cinsiyete dayalı ayrımcılığı yasakladığını hatırlayarak,

Taraf devletlerin Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlen­mesi Söz­leşmesinde (Sözleşme) kadınlara karşı ayrımcılığın her biçimini kınayarak, her türlü vasıtayla ve gecikmeksizin kadınlara karşı ayrımcılı­ğın önlenmesi politi­kası izlemeyi kabul ettiklerini de akılda tutarak,

127 Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine Dair Sözleş­meye Ek Protokol Kadınların tüm insan haklarından ve temel öz­gürlüklerden tam ve eşit olarak yararlanması ve bu hak ve özgürlüklerin ihlalini önlemek için etkili önlemler alma kararlılıklarını yeniden teyit ederek,

Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır.

Madde 1- Bu Protokole taraf devlet (taraf devlet) Kadınlara Karşı Ayrım­cılığın Önlenmesi Komitesinin (Komite) 2. maddeye göre yapıla­cak başvuruları kabul ve inceleme yetkisini tanır.

Madde 2- Başvurular, taraf devletin yargılama yetkisi altında bulu­nan bi­reyler veya bireylerden oluşan gruplar tarafından ya da onlar adına, Sözleşmede yer alan hakların ihlal edildiği iddia edilerek yapılabilir.

Başvurunun bireyler veya bireylerden oluşan gruplar adına yapıldığı du­rumlarda, birey veya bireylerden oluşan grupların rızası alınmış olma­lıdır. Birey veya bireylerden oluşan gruplar adına yapılan başvurularda, ilgililerin rızaları­nın alınmamış olması durumunda başvuruda bulunanın bu eyleminin gerekçele­rini açıklayabilir ve savunabilir olması gerekir.

Madde 3- Tüm başvurular kimin tarafından yapıldığı belirlenebile­cek şe­kilde ve yazılı olarak yapılacaktır. Komite, Sözleşmeye taraf olup da bu Proto­kole taraf olmayan bir devleti ilgilendiren başvuruları kabul etmeyecektir.

Madde 4- Komite, iç hukuk yollarının makul olmayan sürede uza­dığı ve etkili sonuç verme ihtimalinin olmadığı durumlar dışında, iç hu­kuk yolları tüketilmeden yapılan başvuruları değerlendirmez.

Komite aşağıdaki hallerde başvurunun kabul edilemez olduğunu bildirir:

Aynı başvurunun, daha önce Komite tarafından veya başka bir uluslararası araştırma veya uzlaşma prosedürü çerçevesinde incelenmiş veya incelenmekte olması;

Başvurunun Sözleşme hükümlerine aykırı olması;

Başvurunun bariz biçimde doğru temellere dayandırılmamış veya yeterli dayanaktan yoksun olması;

Başvuruda bulunma hakkının kötüye kullanılması;

Başvuru konusu olan olguların bu Protokolun ilgili taraf devlet açı­sından yürürlüğe girmesinden önce (yürürlük tarihinden sonra da sür­mekte olan olgular hariç) gerçekleştirilmiş olması TBMM İnsan Hakla­rını İnceleme Komisyonu

Madde 5- Başvurunun alınmasından sonra ve esasa ilişkin incele­menin sonuçlanmasından önce, Komite taraf devletten, iddiaya konu olan ihlalin mağ­dur ya da mağdurlarının telafisi imkânsız zararlar görmesini önlemek için ge­rekli ara önlemleri acilen almasını talep edebilir.

Bu maddenin 1. fıkrasındaki takdir yetkisinin Komite tarafından kullanıl­ması başvurunun kabul edilebilirliği ya da esasına ilişkin karar verildiği anla­mına gelmez.

Madde 6- Başvurunun ilgili taraf devlete atıfta bulunmaksızın Ko­mite ta­rafından kabul edilemez bulunması hali dışında ve birey ya da bireylerden olu­şan grupların kimliklerinin söz konusu taraf devlete açık­lanmasına rıza göster­meleri durumu dışında, Komite yapılan başvuruları gizlilikle ilgili taraf devletin dikkatine sunar.

İlgili taraf devlet, tebliğ konusu olan başvuru hakkında açıklamaları ve beyanları, varsa almış olduğu düzeltici önlemleri altı ay içinde yazılı olarak Komiteye bildirir.

Madde 7- Protokol çerçevesinde yapılan başvurular, konuya ilişkin bilgi­lerin ilgili taraflara ulaştırılması kaydıyla, bireyler veya bireylerden oluşan gruplar tarafından veya onlar adına sağlanan bilgiler ile ilgili taraf devletin ver­diği tüm bilgiler ışığında Komite tarafından incelenir.

Protokol uyarınca yapılacak başvuru incelemeleri kapalı oturum­larda ya­pılır.

Başvuru incelemesi sonrasında, Komite başvuruya ilişkin görüşleri ile bir­likte varsa tavsiyelerini ilgili taraflara iletir.

Komitenin görüş ve varsa tavsiyeleri ilgili taraf devlet tarafından değer­lendirilir; konu hakkındaki bilgileri ve Komitenin görüş ve tavsi­yeleri doğrultu­sunda alınan tedbirleri içeren yazılı bir cevap altı ay içinde Komiteye sunulur.

Komite uygun görürse taraf devleti, Komitenin görüş ve tavsiyeleri doğ­rultusunda alınan tedbirler hakkında -Sözleşmenin 18. maddesi çer­çevesinde hazırlanan raporlar da dâhil olmak üzere- daha fazla bilgi sunmaya davet edebi­lir.

Madde 8- Taraf devletin Sözleşmede yer alan hakları ciddi ve siste­matik biçimde ihlal ettiği yönünde güvenilir bir bilgi aldığında,

Komite, taraf devleti bu bilgiye ilişkin incelemede işbirliği yapmaya ve konuyla ilgili görüşlerini sunmaya davet eder.

Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine Dair Sözleş­meye Ek Protokol TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Komi­teye ilgili taraf devletçe sunulmuş olan her türlü görüşü ve Komitece sa­hip olunan diğer güve­nilir bilgileri göz önünde bulundurarak

Komite üyelerinden birini ya da birkaçını araştırma yapmak, acil ra­por ha­zırlamakla görevlendirebilir. Gereken hallerde ve taraf devletin rızasıyla araş­tırma ülkeye yapılacak bir ziyareti de içerebilir.

Araştırma bulgularının incelenmesinden sonra, Komite bu bulguları ve varsa görüş ve tavsiyelerini taraf devlete gönderir.

İlgili taraf devlet, Komitenin gönderdiği bulgu, görüş ve tavsiyelerin alın­masından itibaren altı ay içinde kendi görüşlerini Komiteye bildirir.

Araştırma gizlilikle ve her aşamada ilgili devletle işbirliği gözetile­rek yü­rütülür.

Madde 9- Komite, ilgili taraf devleti Protokolün 8. maddesi uya­rınca yü­rütülen araştırmaya ilişkin olarak, alınan tedbirlerin ayrıntılarının Sözleşmenin 18. maddesine göre hazırlanan rapora eklenmesi için davet edebilir.

Komite gerektiğinde 8. maddenin 4. bendinde öngörülen altı aylık sürenin bitiminde, araştırmaya ilişkin olarak alınan tedbirler hakkında bilgi vermesi için taraf devlete çağrıda bulunabilir.

Madde 10- Taraf Devletler bu Protokolün imzası, onaylanması ya da Protokole katılma aşamalarında Komitenin 8. ve 9. maddeler ile dü­zenle­nen yetkisini tanımadıklarını beyan edebilirler.

Bu maddenin 1. bendi uyarınca beyanda bulunan taraf devletler bu be­yanlarını Genel Sekretere bildirimde bulunarak her zaman kaldırabi­lirler.

Madde 11- Taraf devletler, yargılama yetkileri altında bulunan bi­reylerin bu Protokol uyarınca yaptıkları başvurularından ötürü yıldırma veya kötü mua­meleye maruz kalmamalarını sağlayacak önlemleri alırlar.

Madde 12- Komite, Sözleşmenin 21. maddesi uyarınca hazırlaya­cağı yıl­lık rapora Protokol uyarınca gerçekleştirdiği faaliyetleri de ekler.

Madde 13- Taraf devletler Sözleşme ve Protokolün tanıtımı ve yay­gın bir şekilde bilinmesini sağlamayı, Komite görüş ve tavsiyeleri hak­kında bilgi edinmeyi, özellikle taraf devleti içeren konularda, kolaylaş­tırmayı taahhüt ederler.

Madde 14- Komite, Protokolde düzenlenen işlevlerini yerine getirir­ken izleyeceği kendi usul kurallarını geliştirir.

Madde 15- Bu Protokol, Sözleşmeyi imzalamış, onaylamış ve Söz­leşmeye katılmış devletlerin imzasına açıktır.

Bu Protokol, Sözleşmeyi onaylamış veya Sözleşmeye katılmış dev­letlerin onayına tabidir. Onay belgeleri Birleşmiş Milletler Genel Sekre­terliğine tevdi edilir.

Bu Protokol, Sözleşmeyi onaylamış veya katılmış devletlerin katı­lımına açıktır.

Katılmalar, katılma belgesinin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterli­ğine tevdi edilmesinden itibaren yürürlük kazanır.

Madde 16- Bu Protokol 10 adet onay veya katılma belgesinin Bir­leşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilmesinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer. Onay veya katılma belgesinin tevdi edilmesinden sonra Protokolü onayla­yan her devlet için bu Protokol, devletin kendi onay veya katılma belgesinin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilmesinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer.

Madde 17- Bu Protokole çekince konulmasına izin verilemez.

Madde 18- Bu Protokole taraf olan her devlet, Protokolde değişiklik ya­pılması yolunda teklifte bulunabilir ve bunu Birleşmiş Milletler Genel Sekre­terliğine iletebilir. Genel Sekreter, değişiklik önerilerini bu Proto­kole taraf diğer devletlere iletir. Genel Sekreter taraf devletlerden, bu önerilerin incelenmesi ve oylanması amacıyla bir konferans düzenlenme­sini destekleyip desteklemedikle­rini bildirmelerini isteyebilir.

Taraf devletlerden en az üçte birinin böyle bir konferansın düzen­lenmesini uygun görmeleri halinde, Genel Sekreter Birleşmiş Milletler gözetiminde bir konferans düzenler. Konferansa katılan ve oylamada bulunan taraf devletlerin oy çokluğuyla kabul edilen bir değişiklik, Bir­leşmiş Milletler Genel Kurulunun onayına sunulur.

Protokolde yapılan değişiklikler, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafın­dan onaylandıktan ve bu Protokole taraf devletlerin üçte ikisi tara­fından kendi anayasal usullerine uygun olarak kabul edildikten sonra yü­rürlüğe girer.

Protokolde yapılan değişiklikler yürürlüğe girdiğinde, değişiklikleri kabul eden devletleri bağlar, diğer taraf devletler bu Protokolün Kadın­lara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine Dair Sözleşmeye Ek Protokol değişiklikten önceki hükümleriyle ve daha önce kabul ettikleri değişiklik hükümleriyle bağlı kalmaya devam ederler.

Madde 19- Bir taraf devlet her zaman, Birleşmiş Milletler Genel Sekreter­liği’ne hitaben yazılı bir bildirim göndererek bu Protokolden çıktığını bildire­bilir. Çekilme bildirimi, bu bildirimin Genel Sekreter ta­rafından alınmasından itibaren altı ay sonra yürürlüğe girer.

Protokolden çıkma, bildirimin yürürlüğe girmesinden önce, bu Pro­tokolün 2. maddesine göre yapılan başvuruların incelenmesini ve 8. madde kapsamın­daki araştırmaların sürdürülmesini engellemez.

Madde 20- Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri aşağıdaki hususlarda tüm devletleri bilgilendirir: Protokole uyarınca gerçekleştirilen imzalar onaylar ve katılmalar, Bu Protokolün ve değişikliklerinin 18. maddeye göre yürürlüğe girme tarihleri, 19. maddeye göre Protokolden çıkma bil­dirimlerini,

Madde 21- Bu Protokolün eşit derece orijinal olan Çince, İngilizce, Fran­sızca, Rusça ve İspanyolca metinleri Birleşmiş Milletler arşivinde saklanır. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri bu Protokolün onaylı örne­ğini Sözleşmenin 25. maddesinde belirtilen devletlere iletir.