Kadınlara Karşı Şiddetin Tasfiye Edilmesine Dair Bildiri

 *

 

 BAŞLANGIÇ

Genel Kurul,

Eşitlik, güvenlik, özgürlük, bütün insanların bedensel bütünlüğü ve insan­lık onuru konusundaki hakların ve prensiplerin kadınlara her yerde uygulanma­sının acil bir gereklilik olduğunu kabul ederek,

Bu hakların ve prensiplerin İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Kişisel ve Si­yasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi, Kadınlara karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye edil­mesine dair Sözleşme ve İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlıkdışı veya Onur kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme ile birlikte diğer uluslararası bel­gelerde yüceltilen hakları ve prensipleri kaydederek,

Kadınlara karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye edilmesine dair Sözleş­me'nin etkili bir biçimde uygulanmasının kadınlara karşı şiddetin tasfiye edil­mesine katkıda bulunacağını ve bu kararla birlikte düzenlenen Kadınlara karşı Şiddetin Tasfiye edilmesine dair Bildiri’nin bu süreci güçlendireceğini ve ta­mamlayacağını kabul ederek,

Kadınlara karşı şiddetin, kadınlara karşı şiddet ile mücadele etmek için bir dizi tedbirlerin yer aldığı Kadınların durumunu İyileştirmek için İleri dönük Stratejiler Nairobi belgesinde tanınmış olan eşitlik, gelişme ve barışın gerçek­leştirilmesine, ve Kadınlara karşı Her Türlü Ayrımcılı­ğın Tasfiye edilmesine dair Sözleşme'nin tam olarak uygulanmasına bir engel oluşturmasından kaygı duyarak,

Kadınlara karşı şiddetin kadınların insan haklarına karşı bir ihlal oluştur­duğunu ve bu hakların ve özgürlüklerin kullanılmasını zayıflattı­ğını veya hü­kümsüz kıldığını teyit ederek, ve kadınlara karşı şiddet kul­lanılması durumunda bu hakların ve özgürlüklerin korunması ve ilerle­tilmesindeki uzun süreli başarı­sızlıktan kaygılanarak,

Kadınlara karşı şiddetin, erkekler ve kadınlar arasındaki eşitlikçi olmayan güç ilişkilerinin tarihsel bir göstergesi olduğunu ve bu güç iliş­kisinin erkekler tarafından kadınlar üzerinde egemenlik kurulmasına ve kadınlara ayrımcılık yapılmasına yol açtığını, ve kadınlara karşı uygula­nan bu şiddetin erkeklerle karşılaştırıldığında kadınları zorla bağımlı bir konuma sokmanın çok önemli toplumsal mekanizmalarından biri oldu­ğunu kabul ederek,

Azınlık gruplara dahil olan kadınlar, yerli kadınlar, mülteci kadınlar, göç­men kadınlar, kırsal bölgelerde veya uygarlığa uzak topluluklarda yaşayan ka­dınlar, bakıma muhtaç kadınlar, ceza veya tutukevlerindeki kadınlar, kız ço­cukları, özürlü kadınlar, yaşlı kadınlar ve silahlı çatışma bölgelerinde bulunan kadınlar gibi bazı kadın gruplarının şiddete karşı savunmasız bulunmalarından kaygı duyarak,

Ekonomik ve Sosyal Konseyin 24 Mayıs 1990 tarihli ve 1990/15 sayılı ka­rarına ek 23. paragrafta, kadınlara karşı şiddetin yaygın olduğu ve bütün gelir gruplarında, her sınıfta ve kültürde meydana geldiği, bu­nun yol açtığı sonuçla­rın tasfiye edilmesi için ivedi ve etkili adımlar atılması gerektiğinin belirtilmiş olmasını hatırlayarak,

Yine Ekonomik ve Sosyal Konseyin 30 Mayıs 1991 tarihli ve 1991/18 sa­yılı kararında Konseyin, özel olarak kadınlara karşı şiddet so­rununu açıklıkla ele alacak bir uluslararası belgenin oluşturulması için harekete geçilmesini tav­siye ettiğini hatırlayarak,

Kadın hareketlerinin, kadınlara karşı şiddet sorununun niteliğine, ağırlı­ğına ve yaygınlığına giderek artan ölçüde dikkat çekilmesinde oy­nadıkları rolü memnuniyetle karşılayarak,

Kadınların toplum içinde hukuki, sosyal, siyasal ve ekonomik eşit­liği için sağlanan imkanların, başka nedenlerle birlikte, sürekli ve yerel nitelikte şiddet tarafından kısıtlanmasından kaygı duyarak,

Yukarıdaki tespitlerin ışığından, kadınlara karşı şiddetin açık ve anlaşıla­bilir bir tanımının yapılmasına, kadınlara karşı her türlü şiddetin tasfiye edilme­sini sağlamak için kullanılacak olan hakların açıkça dü­zenlenmesine, Devletle­rin taşıdıkları sorumlulukları konusunda taahhütte bulunmalarına ve kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesi için bütün bir uluslararası toplumun taahhütte bulunmasına ihtiyaç olduğuna kanaat getirerek,

 

Aşağıdaki Kadınlara karşı Şiddetin Tasfiye edilmesine dair Bildiri'yi ka­rarlılıkla ilan eder ve herkes tarafından bilinmesi ve saygı gösterilmesi için her türlü çabanın gösterilmesi ister.

 

Madde 1 Kadınlara Karşı Şiddetin Tanımı

 Bu Bildirinin amacı bakımından “kadınlara karşı şiddet” terimi, is­ter ka­musal isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cin­sel veya psikolojik acı veya ıstırap veren veya verebilecek olan cinsiyete dayanan bir eylem veya bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlük­ten yoksun bırakma anlamına gelir.

Madde 2 Kadınlara Karşı Şiddet Örnekleri

Kadınlara karşı şiddet terimi aşağıdaki halleri içerecek şekilde anla­şılır, fakat bu hallerle sınırlı değildir:

a) Aile içinde meydana gelen dövme, kız çocukların cinsel istismarı, evle­nirken verilen başlıkla ilgili şiddet, evlilik içi tecavüz, cinsel organ­ları dağlama ve kadınlara zarar veren geleneksel uygulamalar, eş olma­yanlar arasındaki şiddet ve sömürmek için uygulanan şiddet de dahil fi­ziksel, cinsel ve psikolojik şiddet uygulanması;

b) Toplum içinde meydana gelen tecavüz, cinsel istismar, çalışma haya­tında, öğretim kurumlarında ve diğer yerlerde cinsel taciz, kadın satışı ve zorla fahişeleştirilme de dahil, fiziksel, cinsel ve psikolojik şid­det;

c) Nerede meydana gelirse gelsin, Devlet tarafından işlenen veya hoşgörülen fiziksel, cinsel ve psikolojik şiddet.

 

Madde 3 Kadınların Hakları

Kadınlar siyasal, ekonomik, sosyal, kültürel, kişisel veya diğer alanlardaki insan haklarından ve temel özgürlüklerden eşit bir biçimde yararlanma ve ko­runmasını isteme hakkına sahiptir. Bu haklara diğerleri­nin yanında, aşağıdaki haklar da dâhildir:

a) Yaşama hakkı;

b) Eşitlik hakkı;

c) Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı;

d) Hukukun korumasından eşit biçimde yararlanma hakkı;

e) Her türlü ayrımcılığa karşı korunma hakkı;

f) Elde edilmesi mümkün olan en yüksek standartta fiziksel ve ruh­sal sağ­lık hakkı;

g) Adil ve elverişli koşullarda çalışma hakkı;

h) İşkenceye veya diğer zalimane, insanlık dışı veya onur kırıcı mu­amele veya cezaya maruz kalmama hakkı.

 

Madde 4 Devletlerin Sorumlulukları

Devletler kadınlara karşı şiddeti yasaklar ve kadınlara karşı şiddetin tas­fiye edilmesi konusundaki yükümlülüklerinden kaçınmak üzere her hangi bir örf ve âdeti, geleneği veya dinsel düşünceyi ileri süremez. Devletler her türlü uygun araçla ve hiç gecikmesizin kadınlara karşı şid­deti tasfiye politikasını yürütür. Bu amaçla:

a) Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye edilmesine dair Söz­leşme’yi henüz onaylamamış veya buna katılmamış ise, bu Sözleş­meyi onayla­mayı ve katılmayı veya bu Sözleşmeye koyduğu çekinceyi geri almayı düşünür;

b) Kadınlara karşı şiddete girişmekten kaçınır;

c) Kadınlara karşı şiddet ister Devlet isterse özel şahıslar tarafından işlen­sin, bu fiilleri önlemek, soruşturmak ve, ulusal hukuka göre cezalan­dırmak için gerekli özeni gösterir;

d) Şiddete maruz bırakılan kadınlara karşı yapılan uygunsuzlukları ceza­landırmak ve gidermek için ulusal mevzuatta ceza, medeni, idare ve iş hukuku ile ilgili yaptırımlar koyar; şiddete maruz bırakılmış kadınların adalet mekaniz­masına ulaşmaları ve, uğradıkları zararların ulusal mevzu­atta öngörüldüğü gibi adil ve etkili bir şekilde giderilmesi sağlanır; Dev­letler ayrıca bu tür mekaniz­malar vasıtasıyla bir giderim elde etmek iste­yen kadınları sahip oldukları haklar konusunda bilgilendirir;

e) Gerektiği takdirde Hükümet dışı örgütlerle, ve özellikle de ka­dınlara karşı şiddet konusuyla yakından ilgilenen örgütlerle işbirliği yapmayı dikkate alarak, kadınların her türlü şiddete karşı korunmalarını artırmak veya daha önce bu amaçla yapılmış planlar için hükümler koy­mak üzere ulusal uygulama plan­larını geliştirme imkanını ele alır;

f) Kadınların her türlü şiddete karşı korunmalarını artırıcı nitelikte engel­leyici yaklaşımlar geliştirir ve en geniş şekilde yasal, siyasal, idari ve kültürel tedbirleri alır; cinsiyet konusunda duyarlı yasalar, yürürlük­teki uygulamalar ve diğer müdahaleler yoluyla kadınların yeniden mağ­dur olmalarına meydan ve­rilmemesini sağlar;

g) İhtiyaç bulunması halinde, mevcut kaynaklarını uluslararası iş­birliği çatısı altında azami derecede kullanarak, şiddete maruz kalmış kadınların ve gerektiği takdirde bu kadınların çocuklarının rehabilitas­yonu, çocuk bakımı ve yetiştirilmesi, ıslahı, kendilerine rehberlik yapıl­masını ve sağlık ve sosyal hiz­metler, imkânlar ve programlar gibi özel nitelikteki yardımlar ile birlikte, yapı­sal desteklerden yararlanmaları için çalışır ve bu kimselerin güvenliği ile fizik­sel ve psikolojik rehabilitas­yonu için gerekli her türlü tedbirin alınmasını sağlar;

h) Kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesi ile ilgili faaliyetler için Hükü­met bütçesine yeterli ödenek koyar;

i) Kadınlara karşı şiddetin önlenmesinden, soruşturulmasından ve cezalan­dırılmasından sorumlu olan kanun adamlarına ve kamu görevlile­rine kadınların ihtiyaçlarına karşı kendilerini daha duyarlı hale getirecek bir öğretimin veril­mesi için tedbirler alır;

j) Her iki cinsten birinin üstün veya aşağı olduğu, erkekler ile ka­dınlar için alışıla gelmiş rollerin bulunduğu düşüncesine dayanan kadın­ların ve erkeklerin davranış tarzlarını değiştirmek ve sosyal, kültürel ön­yargıları, geleneksel uygu­lamaları ve her türlü uygulamaları tasfiye et­mek üzere özellikle eğitim alanında gerekli her türlü tedbiri alır;

k) Kadınlara karşı şiddetin hüküm süren değişik biçimleri ile ilgili araştır­malar yapılmasını, verilerin bir araya getirilmesini, istatistiklerin toplanmasını sağlar, ve kadınlara karşı şiddetin nedenleri, nitelikleri, ağırlıkları ve sonuçları ile kadınlara karşı şiddeti engellemek ve yürür­lüğe konan tedbirlerin etkililiği ve bunlara bir giderim sağlanması konu­sunda araştırmalar yapılmasını teşvik eder; yapılan istatistikler ve varılan sonuçlar kamuya açıklanır;

l) Özellikle şiddete karşı aciz durumdaki kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesine yönelik tedbirler alır;

m) Birleşmiş Milletlerin insan hakları ile ilgili belgelerine göre ve­rilmesi gerekli raporları sunarken, bu raporda kadınlara karşı şiddetle ve bu Bildirinin uygulanmasıyla ilgili aldığı tedbirlere de yer verir;

n) Bu Bildiride düzenlenen prensiplerin uygulanmasına yardım et­mek üzere gerekli yönergelerin hazırlanmasını teşvik eder;

o) Kadınlara karşı şiddet problemi ile ilgili duyarlılığı artıran ve bu şidde­tin yaralarını saran dünya çapındaki kadın hareketinin ve Hükümet dışı örgütle­rin önemli rolünü kabul eder;

p) Kadın hareketinin ve Hükümet dışı örgütlerin çalışmalarını ko­laylaştırıp daha iyi bir duruma getirir ve kendileriyle yerel, ulusal ve böl­gesel düzeyde işbirliği yapar;

q) Uygun olduğu takdirde, üyesi bulundukları Devletlerarası bölge­sel ör­gütlerin programlarına kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesine yer vermeleri için teşvik eder.

 

Madde 5 Birleşmiş Milletlerin Rolü

Birleşmiş Milletler organları ve uzman kuruluşları kendi yetki alan­larına giren konularda, bu Bildiride düzenlenen hakların ve prensiplerin tanınmasına ve gerçekleştirilmesine katkıda bulunurlar ve bu amaçla, diğer faaliyetlerle bir­likte:

a) Şiddete karşı mücadele etmek üzere bölgesel stratejileri tanımla­mak, kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesi ile ilgili görüş alış veri­şinde bulunmak ve programları finanse etmek amacıyla uluslararası ve bölgesel işbirliği yapıl­masına yardım eder;

b) Kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesi konusunda herkeste du­yarlılık yaratmak ve yükseltmek amacıyla toplantılar ve seminerler dü­zenler;

c) Kadınlara karşı şiddet sorununu etkili bir biçimde ele alabilmeleri için Birleşmiş Milletler sistemi içindeki insan hakları sözleşme organları arasında işbirliği ve görüş alış verişi yapılmasına yardım eder;

d) Birleşmiş Milletler sistemindeki örgütlerin ve kuruluşların sosyal eği­limler ve problemler ile ilgili dünyanın sosyal durumu hakkında ha­zırladıkları analizlere, kadınlara karşı şiddet eğilimlerinin incelenmesini de dahil eder;

e) Birleşmiş Milletler sistemindeki örgütler ve kuruluşlar arasında kadın­lara karşı şiddet sorunu ve özellikle de şiddete karşı aciz durumdaki kadın grupları hakkında yapılan programlarla ilgili olarak işbirliği yapıl­masını teşvik eder;

 

f) Bu Bildiride belirtilen tedbirleri dikkate alarak, kadınlara karşı şiddet ile ilgili yönergelerin şekillendirilmesine ve el kitaplarının hazır­lanmasına yar­dımcı olur;

g) İnsan hakları belgelerinin uygulanması konusunda görevlerini ye­rine getirirken, gerektiği takdirde kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesi konusunu da ele alır;

h) Kadınlara karşı şiddet konusunda çalışırken Hükümet dışı örgüt­lerle iş­birliği yapar.

 

Madde 6 İç Hukukla ve Uluslararası Hukukla İlişkisi

Bu Bildirideki hiç bir hüküm, bir Devletin ulusal mevzuatında ve bir Devlet bakımından yürürlükte olan bir uluslararası sözleşme, andlaşma veya diğer belgede yer alan kadınlara karşı şiddetin tasfiye edilmesine yönelik daha kullanışlı bir hükmü etkilemez.