Kadınlara Yönelik Şiddetin Tasfiyesi İçin Suç Önleme ve Ceza Adalet Tedbirleri

 

 

52/86 SAYILI GENEL KURUL İLKE KARARI:

KADINLARA YÖNELİK ŞİDDETİN TASFİYESİ İÇİN SUÇ ÖNLEME VE CEZA ADALETİ TEDBİRLERİ [1]

Genel Kurul,

20 Aralık 1993 tarihli ve 48/104 sayılı; Kadınlara Yönelik Şiddetin Orta­dan Kaldırılması Bildirgesi’ni ilan ettiği ilke kararını gözönünde bulundurarak ve sözkonusu Bildirge’nin 1 ve 2. maddelerindeki kadına yönelik şiddet tanı­mına yeniden atıfta bulunarak,

Kadınlara yönelik her türlü şiddeti şiddetle kınayarak,

Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleş­mesi’nin[2] etkili uygulanmasının kadınlara yönelik şiddetin ortadan kaldırılma­sına katkı sağlayacağını ve Kadınlara Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi’nin uygulanmasının sözkonusu süreci güçlendireceği ve destekleye­ceğini vurgulayarak, 4-15 Eylül 1995 tarihlerinde Pekin’de düzenlenen Dör­düncü Dünya Kadın Konferansı’nda kabul edilen Pekin Bildirgesi’ne[3] ve Eylem Platformu’na[4] , bilhassa kadınlara ve kız çocuklarına karşı her türlü şiddetin önlenmesi ve tasfiyesi için Devletlerin sorumlu tayin edilmelerine, atıfta bulu­narak, Pekin Bildirgesi ve Eylem Platformu’nun suç önleme ve ceza adaleti alanlarında tam olarak uygulanması ve sözkonusu alanlarda strateji ve uygula­maya dönük tedbirler geliştirme ihtiyacını kabul ederek, İnsan Hakları Komis­yonu’nun 1997/44 sayılı ve 11 Nisan 1997 tarihli kadınlara yönelik şiddetin ortadan kaldırılması ilke kararına[5] atıfta bulunarak,

İnsan Hakları Komisyonu tarafından kadına yönelik şiddet, nedenleri ve sonuçları konusundan sorumlu BM Özel Raportörü’nün görev süresinin uzatıl­masını memnuniyetle karşılayarak,

Özel Raportör‘ün, İnsan Hakları Komisyonu’nun 1997/44 sayılı ilke kara­rında vurgu yapılan, Devletlerin kadınların insan haklarının korunmasında ve ilerletilmesinde olumlu bir görev taşıdıkları ve de kadınlara yönelik şiddetin önlenmesine gereken özeni göstermeleri gerektiği hususundaki sonuç ve tavsi­yelerini anımsatarak,

Ekonomik ve Sosyal Konsey’in 1996/12 sayılı ve 23 Temmuz 1996 tarihli kadınlara yönelik şiddetin tasfiyesi hususundaki ilke kararını onaylayarak,

Kadına yönelik şiddetle bağlantılı olarak bireyler ve toplum nezdinde or­taya çıkan yüksek sosyal, sağlık ve ekonomik maliyetlere ilişkin derin kaygı duyarak,

Ceza adaleti kurumlarının başta sağlık, sosyal hizmetler ve eğitim olmak üzere diğer sektörlerin temsilcileriyle ve de toplum gruplarının üyeleriyle ka­dına yönelik şiddet sorununun çözümünde beraber çalışmaları gerekliliğini gözönünde bulundurarak,

Sivil toplum kuruluşlarının, kadınların eşitliği için çalışan kuruluşların ve toplumsal yapıların kadınlara yönelik şiddetin tasfiyesi maksadıyla yürüttükleri çalışmaları tasdik ederek,

1. Üye Devletleri; cezai hususlardaki mevzuatlarını ve kanuni ilkelerini, prosedürlerini, politikalarını ve uygulamalarını; yasal sistemleriyle tutarlı bi­çimde, gözden geçirmek ve değerlendirmek suretiyle kadınlar üzerinde olumsuz bir etki yaratıp yaratmadıklarını belirlemeye ve olası bir olumsuz etki halinde gerekli düzenlemeleri yaparak kadınların ceza adaleti sistemi tarafından adil muamele görmelerinin sağlanmasını temin etmeye çağırır;

2. Üye Devletleri; kadınların evlerinde ve genel anlamda toplumda gü­vende olmalarının sağlanması için, kadınların yaşamsal gerçeklerini yansıtan ve sosyal kalkınma, çevresel tasarım ve eğitsel önleme programları gibi alanlarda belirli ihtiyaçlarına cevap veren özel suç önleme stratejileri de dahil olmak üzere; stratejiler geliştirmeye, politikalar oluşturmaya ve materyal üretmeye çağırır;

3. Ayrıca, Üye Devletleri; suç önleme ve ceza adaleti alanlarında gelişti­rilecek ve uygulanacak tüm politika ve programlara, kadınlara yönelik şiddetin tasfiyesine katkıda bulunabilecek biçimde, toplumsal cinsiyet bakış açısını dahil etmeye ve böylece karar alım süreçleri öncesinde çözümlemeye imkan vererek toplumsal cinsiyete dayalı haksız önyargıların önüne geçmeye davet eder;

4. Sekretarya’nın Suç Önleme ve Ceza Adaleti Bölümü ve Birleşmiş Mil­letler Suç Önleme ve Ceza Adaleti Program ağını oluşturan kurumlar vasıtasıyla Suç Önleme ve Ceza Adaleti Komisyonu’nu; ilgili tüm organlarla ve Birleşmiş Milletler sisteminin tüm birimleriyle işbirliği yapmaya ve de kadınlara yönelik şiddet ve ceza adalet sisteminin idaresinde toplumsal cinsiyet önyargılarının giderilmesi konularında yürütülen faaliyetleriyle eşgüdüm sağlamaya çağırır;

5. Program ağını oluşturan kurumlardan kadına yönelik şiddet alanındaki eğitimleri sürdürmelerini ve ulusal düzeyde başarılı müdahale modelleri ve ön­leyici programlar hakkındaki bilgileri yaygınlaştırmalarını talep eder;

6. Suç Önleme ve Ceza Adaleti Komisyonu’ndan İngilizce yayınlanmış olan Aile İçi Şiddetle Mücadele Stratejileri Kaynak El Kitabı’nın[6] Birleşmiş Milletler’in diğer resmi dillerinde de yayınlanmasını temin etmesini, düzenli bütçe veya bütçe dışı kaynakların kullanılabilirliği doğrultusunda, talep eder ve Kanada’nın bu yöndeki katkılarını tasdik eder;

7. Hükümetleri, uluslararası kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarını, uy­gun görüldüğü şekilde, Aile İçi Şiddetle Mücadele Stratejileri Kaynak El Ki­tabı’nı yerel dillere tercüme ettirmeye ve böylece eğitim ve öğretim programla­rında kullanılmak üzere yaygınlaştırılmasını temin etmeye çağırır;

8. Genel Sekreterin; kadınlara yönelik şiddetin tasfiyesi[7] için suç önleme ve ceza adaleti alanındaki uygulamaya dönük taslak tedbirleri, stratejileri ve faaliyetleri de içeren ve de Taraf Devletlerden, Birleşmiş Milletler kurumların­dan – ihtisas kurumları ve bağlı kuruluşlar dahil, ve devletlerarası ve sivil top­lum kuruluşlarından gelen görüşlere dayanan raporunu dikkate alır;

9. Mevcut ilke kararının ekinde yer alan Kadınlara Yönelik Şiddetin Tas­fiyesi için Suç Önleme ve Ceza Adaleti Alanında Model Stratejiler ve Uygula­maya Yönelik Tedbirler belgesini, Hükümetler tarafından - ceza adaleti sistemi dahilinde - kadına yönelik şiddetin farklı tezahürleriyle mücadelede kullanıla­cak yol gösterici bir model olarak, kabul ve tasdik eder;

10. Üye Devletleri; kadınlara yönelik şiddetin tasfiyesi ve ceza adaleti sisteminde kadınların eşitliğinin ilerletilmesi için stratejiler ve uygulamaya dö­nük tedbirler geliştirme noktasında Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler’in yol göstericiliğinden faydalanmaya teşvik eder;

11. Suç Önleme ve Ceza Adaleti Komisyonu’ndan, Sekreterya’nın Suç Önleme ve Ceza Adaleti Birimi vasıtasıyla, Üye Devletlere, talepleri doğrultu­sunda, Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler’in kullanımında yar­dımcı olmasını talep eder;

12. Suç Önleme ve Ceza Adaleti Komisyonu’nundan, Birleşmiş Milletler Suç Önleme ve Ceza Adaleti Programı’nın eğitim ve teknik destek faaliyetleri kapsamında, kadınlara yönelik şiddetin ortadan kaldırılmasına öncelik vermeye devam etmesini talep eder;

13. Genel Sekreter’den; Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbir­ler’i, kullanımını geliştirmek maksadıyla, yaygınlaştırmasını talep eder;

14. Genel Sekreter’den; Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbir­ler’i ilgili Birleşmiş Milletler kuruluşlarına ve organlarına; Kadının Statüsü Komisyonu, Kadınlara Yönelik Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Komitesi, İnsan Hakları Komisyonu ve Azınlıkların Korunması ve Ayrımcılığın Önlen­mesi Alt Komisyonu, ve de kadına yönelik şiddet Özel Raportörüne ulaştırma­sını talep eder, sözkonusu kuruluşları ve organları, kendi uzmanlık alanları da­hilinde, kadına yönelik şiddeti ortadan kaldırmaya yönelik stratejiler ve uygu­lamaya dönük tedbirler geliştirmeye davet eder;

15. Ekonomik ve Sosyal Konsey’i; ilerideki oturumlarından biri kapsa­mında, kadınların insan hakları görüşmeleri bağlamında, kadına yönelik şiddet olgusuna yüksek öncelik vermeye davet eder;

16. Genel Sekreter’den; Genel Kurul’un ellidördüncü oturumuna, Ekono­mik ve Sosyal Konsey vasıtasıyla, mevcut ilke kararının uygulanmasına dair bir rapor sunmasını talep eder.

 

EK

Suç Önleme ve Ceza Adaleti alanında Kadınlara Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması için Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler

1. Kadına yönelik şiddet olgusunun çok yönlü doğası şiddetin farklı teza­hürlerine ve meydana geldiği farklı bağlamlarına karşı değişik stratejilerin ge­rektiğini göstermektedir. Aşağıda tanımlanan uygulamaya dönük tedbirler, stratejiler ve faaliyetler, kadına yönelik şiddet sorununun çözümü için suç ön­leme ve ceza adaleti alanında tatbik edilebilir. Belgenin geri kalanında, aksi belirtilmedikçe, “kadınlar” terimi “kız çocuklarını” da kapsar nitelikte kullanıl­mıştır.

2. Kadınlara Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi’nde[8] yer alan ve Pekin’de, 4-15 Eylül 1995[9] tarihinde, düzenlenen Dördüncü Dünya Ka­dın Konferansı’nda kabul edilen Eylem Platformu’nda tekrarlanan kadına yö­nelik şiddetin tanımına atıfta bulunan Suç Önleme ve Ceza Adaleti alanında Kadınlara Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması için Model Stratejiler ve Uy­gulamaya Dönük Tedbirler, Hükümetler’in Eylem Platformu’nda kabul ettikleri tedbirlere binaen ve bilhassa belirli kadın gruplarının şiddete karşı savunmasız oldukları gerçeği akılda tutularak oluşturulmuştur.

3. Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler spesifik olarak ka­dına yönelik şiddete dair politikaların ve programların içerisine toplumsal cinsi­yet bakış açısının yerleştirilmesi için faal bir politika yürütme ihtiyacına; top­lumsal cinsiyet eşitliğini ve adalete eşit ve hakkaniyetli erişimi sağlama ihtiya­cına ve de kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılmasına ilişkin karar alma sü­reçlerinde toplumsal cinsiyet dengesinin tesis edilmesi ihtiyacına vurgu yap­maktadır. Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler ilgili uluslar arası enstrümanlarla tutarlı biçimde, Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Orta­dan Kaldırılması Sözleşmesi[10], Çocuk Hakları Sözleşmesi11 ve Siyasi ve Me­deni Haklar Uluslararası Sözleşmesi[11] ve Siyasi ve Medeni Haklar Uluslararası Sözleşmesi[12] dahil, birer kılavuz ilke olarak uygulanmalı, adil ve etkili biçimde hayata geçirilmeleri temin edilmelidir.

4. Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler Üye Devletler ve di­ğer kurumlar tarafından, kanun önünde toplumsal cinsiyet eşitliği ilkesine ön­yargılı yaklaşmadan,

Hükümetlerin ceza adaleti sistemi dahilinde kadına yönelik şiddetin farklı tezahürlerine çözüm bulma çabalarını kolaylaştırmak maksadıyla uygulanmalı­dır.

8 Genel Kurul ilke kararı 48/104.

9 Dördüncü Dünya Kadın Konferansı Raporu, Pekin, 4-15 Eylül 1995 (BM Yayınları, Satış No. E.96.IV.3),

bölüm I, ilke kararı 1, ek II.

10 Genel Kurul ilke kararı 34/180, ek

11 Genel Kurul ilke kararı 44/25, ek.

12 Genel Kurul ilke kararı2200 A(XXI), ek

5. Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler kadınlar ve erkekler arasında hukuki ve fiili eşitliği sağlamayı hedeflemektedir. Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler kadınlara ayrıcalıklı muameleyi öngörmemekte­dir, ancak kadınların adalete erişim noktasında yaşadıkları her türlü eşitsizlik ve ayrımcılık türünü, bilhassa şiddet hareketlerine ilişkin, düzeltmeyi hedeflemek­tedir.

 

I. CEZA HUKUKU

6. Üye Devletlerin:

(a) Kanunlarını, kurallarını ve usullerini, bilhassa ceza kanunlarını, dü­zenli olarak gözden geçirmek suretiyle kadınlara yönelik şiddeti ortadan kal­dırma noktasında değerlerini ve etkinliklerini temin etmelerini ve kadına yöne­lik şiddete izin veren veya göz yuman hükümleri kaldırmalarını;

(b) Ceza ve medeni kanunlarını, ulusal yasal sistemleri çerçevesinde, göz­den geçirmek, değerlendirmek ve revize etmek suretiyle kadına yönelik tüm şiddet hareketlerinin men edilmesini temin etmelerini ve bunu sağlayacak ted­birleri hayata geçirmelerini;

(c) Ceza kanunlarını gözden geçirmek, değerlendirmek ve revize etmek suretiyle:

(i) Şiddet suçlarıyla bağlantılı olarak adli davalarda mahkemeye çıkartılan veya sözkonusu suçlardan mahkum edilen şahısların ateşli silah ve düzenle­meye tabi diğer silahları bulundurma ve kullanma hususunda kısıtlanabilmele­rini, ulusal yasal sistemleri çerçevesinde, temin etmelerini;

(ii) Ulusal yasal sistemleri çerçevesinde bireylerin kadınları taciz etme, korkutma ve tehdit etmekten men edilebilmelerini temin etmelerini ısrarla talep eder.

 

II. CEZA MUHAKEMELERİ USULÜ

7. Üye Devletlerin, aşağıdakilerin temin edilmesi maksadıyla, ceza muha­kemeleri usullerini gözden geçirmelerini, değerlendirmelerini ve revize etmele­rini ısrarla talep eder:

(a) Polis kuvvetlerinin, ulusal kanunun gerektirdiği hallerde adli yetkilen­dirmeyle, kadına yönelik şiddet vakalarında mülke girme ve tutuklama yapma, silahlara el koyma da dahil, yetkisini taşıması;

(b) Kovuşturma sürecini başlatma noktasında öncelikli sorumluluğun, şid­dete maruz kalmış kadınlarda değil, savcılıkta olması;

(c) Şiddete maruz kalmış kadınların mahkeme süreçlerinde ifade verme fırsatına, diğer tanıklarla eşit biçimde, sahip olmaları ve sözkonusu tanıklık süreçlerini kolaylaştıracak ve gizliliği koruyacak tedbirlerin mevcut olması;

(d) Savunma kuralları ve ilkelerinin kadınlara karşı ayrımcılık içermemesi ve namus veya tahrik benzeri savunmaların kadına yönelik şiddet faillerini cezai mesuliyetlerinden kurtarmaması;

(e) İhtiyari olarak alkol veya madde etkisi altında kadına yönelik şiddet fi­ili işleyen faillerin cezai veya diğer mesuliyetlerinden aklanmamaları;

(f) Failin daha önceki şiddet, taciz, takipçi tacizcilik ve sömürü hareketle­rine dair delillerin mahkeme süreçlerinde, ulusal ceza kanunu ilkeleri uyarınca, dikkate alınmaları;

(g) Devletleri’nin ulusal anayasalarına tabi mahkemelerin kadına yönelik şiddet vakalarında koruma ve uzaklaştırma kararı alma yetkisine; failin mes­kenden, mağdur ve etkilenen diğer taraflarla temasa geçmekten – mesken içinde ve dışarısında - men edilmesi dahil; ve sözkonsu karar ihlallerinde ceza uygu­lama yetkisine sahip olmaları;

(h) Gerek duyulan hallerde, mağdurların ve ailelerinin güvenliğini ve de tehdit ve misillemeden korunmalarını sağlamak için tedbirlerin alınabilecek olması;

(i) Tutukluluk barındırmayan veya gözetim içeren; kefaletle serbest kalma, şartlı tahliye veya denetimli serbestlik içeren kararların güvenlik riskleri göz önünde bulundurularak alınmaları.

 

III. POLİS

8. Üye Devletlerin, ulusal yasal sistemleri çerçevesinde:

(a) Kadına yönelik şiddete ilişkin tatbik edilebilir olan kanun hükümleri­nin, kuralların ve usullerin tutarlı biçimde uygulanması suretiyle ceza adaleti sistemi tarafından tüm kadına yönelik şiddet suçlarının tanınmasını ve müda­hale edilmesini temin etmeleri;

(b) Şiddet mağduru kadınları aşağılamayan ve haksız müdahaleyi asgariye indiren ve de en iyi delillerin toplanması standartlarına uyan araştırma teknikle­rinin geliştirilmesi;

(c) Polisin tabi olduğu usullerin; tutuklama, gözaltı ve failin tahliye bi­çimlerine dair; mağdurun ve aile ve sosyal bağlarla ilişkide olduğu diğer birey­lerin güvenliğini dikkate alır ve şiddet hareketlerinin tekrarının önleyici nite­likte olması;

(d) Kadına yönelik şiddet vakalarına acilen müdahale etmelerini sağlaya­cak biçimde polisin yetkilendirilmesi;

(e) Polis yetkilerinin hukukun üstünlüğü ve davranış kuralları çerçeve­sinde kullanılmasının temini ve polisin ilgili ihlaller konusunda hesap verebilir­lik taşıması;

(f) Kadınların polis kuvvetlerine katılımının, operasyonel düzey de dahil, teşvik edilmesi talep edilir.

 

IV. CEZA İNFAZ SİSTEMİ

9. Üye Devletlerin, uygun görüldüğü şekilde:

(a) Ceza politika ve usullerini, aşağıdaki amaçlar doğrultusunda, gözden geçirmeleri, değerlendirmeleri ve revize etmeleri:

(i) Failleri kadına yönelik şiddetle alakalı fiillerinden sorumlu tutulmaları;

(ii) Şiddet davranışının durdurulması;

(iii) Kendileri de birer aile üyesi olan faillere uygulanan cezaların mağ­durlar ve aile üyeleri üzerindeki etkisinin dikkate alınması;

(iv) Diğer şiddet suçları için uygulanan cezai yaptırımlarla kıyaslanabilir yaptırımların geliştirilmesi;

(b) Failin gözaltı veya tutukluluktan tahliyesi halinde, mağdurun güvenli­ğinin failin mahremiyetinin ihlaline ağır bastığı hallerde, tahliye bilgisinin şid­det mağduru kadına bildirimi;

(c) Cezalandırma sürecinde verilen fiziksel ve psikolojik şiddetin şiddetini ve mağduriyetin etkisini, kanunun izin verdiği hallerde mağdur etki değerlen­dirmesi de yapmak suretiyle, dikkate almak;

(d) Mağdurların, olaydan etkilenen diğer kişilerin ve toplumun şiddetin tekrarından korunmaları için farklı ceza tasarruflarının mevzuat vasıtasıyla mahkemelerin kullanımına sunumu;

(e) Ceza hakimini, cezanın belirlenmesi zarfında, failin tedavisine dair önerilerde de bulunması için teşvik etmeleri;

(f) Çeşitli nedenlerle tutukluluk halleri devam eden kadınlara karşı şidde­tin ortadan kaldırılması için uygun tedbirleri almaları;

(g) Farklı türde failler ve fail profilleri için fail sağaltım programlarının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi;

(h) Cezai takibat öncesi, esnası ve sonrasında mağdurların ve tanıkların korunması ısrarla talep edilir.

 

V. MAĞDURLARA SUNULAN YARDIM VE DESTEK HİZMETLERİ

10. Üye Devletlerin, uygun görüldüğü şekilde:

(a) Şiddet mağduru kadınları, hakları ve ilgili iç hukuk yolları ve nasıl kullanılacakları; ceza davalarına katılım ve duruşmaların programlanması, iler­leyişi ve nihai düzeni hususlarında bilgilendirmelerini;

(b) Şiddet mağduru kadınları kalacak yer bulma ve resmi şikayetlerini ta­kip etme hususlarında desteklemelerini ve cesaretlendirmelerini;

(c) Şiddet mağduru kadınların yaşadıkları zararın anında ve hakkaniyetli, resmi ve gayriresmi yollardan, telafisini ve de failden veya Devletten onarıcı veya tazmin edici talepte bulunma hakkına başvurabilmelerini temin etmelerini;

(d) Şiddet mağduru kadınlar için erişilebilir ve ihtiyaçlarına duyarlı mah­keme mekanizmalarının sağlanmasını ve davaların hakkaniyetli görülmesini temin etmelerini;

(e) Adli koruma ve uzaklaştırma kararları için, sözkonusu kararlara ulusal mevzuatın imkan verdiği hallerde, bir kayıt sistemi oluşturmak suretiyle polisin veya ceza adaleti makamlarının bu kararların sözkonusu vakada yürürlükte olup olmadığını hızla belirlemelerine yardımcı olmalarını talep eder.

 

VI. SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER

11. Üye Devletler; özel sektörle, ilgili meslek kuruluşlarıyla, vakıflarla, sivil toplum kuruluşlarıyla – kadınların eşitliği amacıyla çalışanlar dahil ve araştırma enstitüleriyle işbirliği halinde:

(a) Şiddet mağduru olan veya risk altındaki kadınlar ve çocukları için acil ve geçici konaklama imkanı sunan erişilebilir tesis ve hizmetleri tesis etme, finansman sağlama ve ilgili sürdürülebilir bir ağın eşgüdümünü sağlama;

(b) Ücretsiz yardım hatları, profesyonel ve çok disiplinli danışma ve kriz müdahale merkezleri ve destek grupları gibi, şiddet mağduru kadınlar ve ço­cuklarının yararlanacağı, hizmetleri tesis etme, finansman ve eşgüdüm sağlama;

(c) Kadına yönelik şiddet vakalarında alkol ve madde kötüye kullanımının sıklıkla rastlanan bir olgu olması nedeniyle alkol ve madde kötüye kullanımına karşı uyaran ve önleyici tedbirler içeren programları tasarlama ve destekleme;

(d) Tıbbi hizmetlerle, özel ve acil, ceza adaleti kurumları arasında rapor­lama, kayıt ve kadına yönelik şiddet hareketlerine müdahale anlamında daha iyi bağlantılar kurma;

(e) Şiddet mağduru kadınlarla yürüttükleri çalışmalarda ceza adaleti sis­temi katılımcıları için yardım sağlayacak model prosedürleri geliştirme;

(f) Mümkün olduğu hallerde ise kadına yönelik şiddet vakalarına özgü karmaşık hususlar ve mağdurların duyarlılığıyla gerektiği biçimde ilgilenebile­cek farklı disiplinlerden görevlilerin birarada çalıştığı ihtisas birimlerini oluş­turma noktasında göreve çağırılmaktadır.

 

VII. EĞİTİM

12. Üye Devletler, uygun olduğu hallerde, sivil toplum kuruluşları – ka­dınların eşitliği için çalışanlar dahil – ve ilgili meslek kuruluşlarıyla işbirliği halinde:

(a) Polis, ceza adaleti yetkilileri ve ceza adaleti sistemine dahil uygulayı­cılar ve profesyonellere yönelik olarak kadına yönelik şiddetin kabul edilemez­liğine vurgu yapan, etkileri ve sonuçlarını kapsayan ve de kadına yönelik şiddet konusuna gerekli karşılığın geliştirilmesine odaklanan, kültürler arası nitelikte toplumsal cinsiyet duyarlılığı zorunlu eğitimini sunmalı;

(b) Polis, ceza adaleti yetkilileri ve ceza adaleti sistemine dahil uygulayı­cılar ve profesyonellere yönelik olarak tüm insan hakları enstrümanları konu­sunda yeterli eğitim ve duyarlılık artışını sağlamalı;

(c) Meslek kuruluşlarını, ceza adaleti sistemine dahil uygulayıcılarına yö­nelik olarak kadınlar için adaleti ve eşitliği geliştiren çalışma ve davranış stan­dartlarının geliştirmeye teşvik etmelidir.

 

VIII. ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME

13. Birleşmiş Milletler Suç Önleme ve Ceza Adaleti Program ağını oluştu­ran Üye Devletler ve kuruluşlar, Birleşmiş Milletler sisteminin ilgili organları, diğer ilgili uluslararası kuruluşlar, araştırma enstitüleri ve kadınların eşitliği için çalışan kuruluşlar da dahil sivil toplum kuruluşları; uygun olduğu hallerde:

(a) Kadına yönelik şiddetin doğası ve boyutu hususunda suç anket­leri/ölçümleri geliştirmeli;

(b) Eldeki mevcut verilerle beraber suç önleme ve ceza adaleti alanında ihtiyaç analizinde, karar alım ve politika oluşturma süreçlerinde kullanılmak üzere; bilhassa aşağıdaki hususlarla ilgili olarak; toplumsal cinsiyete göre ay­rıştırılmış temelde veri ve bilgi toplamalı:

(i) Kadına yönelik şiddetin farklı türleri, nedenleri ve sonuçları;

(ii) Ekonomik yoksunluk ve sömürünün kadına yönelik şiddetle olan bağ­lantısı;

(iii) Mağdur ve fail arasındaki ilişki;

(iv) Farklı türdeki müdahalelerin özelde failler ve genelde kadına yönelik şiddetin azaltılması üzerindeki İyileştirici ve itiyadi suç eğilimini önleyici et­kisi;

(v) Başta aile içi şiddet olmak üzere kadına yönelik şiddet vakalarında ateşli silah, alkol ve madde kullanımı;

(vi) Mağduriyet veya şiddete maruz kalma ile müteakip şiddet faaliyeti arasındaki ilişki;

(c) Kadına yönelik şiddet oranı, tutuklama ve tazminat oranları, faillerin kovuşturulmaları ve dava düzenleriyle ilgili verileri izlemeli ve yıllık raporlar hazırlamalı;

(d) Şiddet mağduru kadınların ihtiyaçlarına cevap verme noktasında ceza adaleti sisteminin etkililiğini ve etkinliğini değerlendirmelidir.

 

IX. SUÇ ÖNLEME TEDBİRLERİ

14. Üye Devletler ve özel sektör, ilgili meslek kuruluşları, vakıflar, sivil toplum kuruluşları – kadınların eşitliği alanında çalışanlar dahil ve araştırma enstitüleri; uygun olduğu hallerde:

(a) Eşitlik, işbirliği, karşılıklı saygı ve kadınlar ve erkekler arasında so­rumlulukların paylaşımı prensiplerini geliştiren uygun ve etkili farkındalık ya­ratma, halk eğitimi ve okul programlarını geliştirmeli ve uygulamalı;

(b) Kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılması süreçlerine katılan kamu ve özel sektör kuruluşları içerisinde, bilhassa kolluk yetkilileri ve şiddet mağ­duru kadınları korunması konusunda uzmanlaşmış hizmetler arasında kurulacak ortaklıklar yoluyla, çok disiplinli ve toplumsal cinsiyet duyarlılığı barındıran programlar geliştirmeli;

(c) Anlaşmazlıkların barışçıl çözümünü, öfke kontrolü ve yönetimini ve toplumsal cinsiyet rolleri ve ilişkileriyle alakalı tutum değişikliğini barındıran yardım programlarını failler ve olası fail olarak tanımlanan kişilere yönelik ola­rak hayata geçirmeli;

(d) Şiddet mağduru kadınlar da dahil kadınlara yönelik erişim programları başlatarak toplumsal cinsiyet rolleri, kadınların insan hakları ve de kadına yö­nelik şiddetin sosyal, sağlık, yasal ve ekonomik özellikleriyle alakalı bilgileri sunmalı ve kadınların kendilerini her türlü şiddetten koruyabilmeleri için güç­lenmelerine katkıda bulunmalı;

(e) Kadına yönelik şiddetin farklı türleriyle ve bu soruna karşı uygulanan programların ulaşılabilirliğiyle alakalı bilgilerin derlenmesi ve yaygınlaştırıl­ması – ilgili hedef kitleye uygun biçimde hazırlanan anlaşmazlıkların barışçıl çözümüne dair programlar ve her düzeydeki eğitim kurumlarındaki programlar da dahil olmak üzere – sağlanmalı;

(f) Kadınların eşitliği için çalışmalar yapan kuruluşların ve sivil toplum kuruluşlarının, kadına yönelik şiddet konusunda farkındalık yaratmak ve orta­dan kaldırılmasına katkıda bulunmak amacıyla yürüttükleri girişimleri destek­lemelidir.

15. Üye Devletler ve medya, medya kuruluşları ve medya öz düzenleme organları, okullar ve ilgili diğer ortaklar; medyanın özgürlüğü ilkesine uymak kaydıyla ve uygun olduğu hallerde; farkındalık kampanyaları ve uygun tedbir­leri ve mekanizmaları – medya şiddeti konusunda etik kuralları ve öz düzenle­yici tedbirler dahil – geliştirmeli ve de kadın haklarına saygı temelinde kadın­lara karşı ayrımcılıktan ve kadınlara belirli roller atfedilmesi anlayışından vaz­geçilmesini hedefleyen çalışmalar yapmalıdır.

 

X. ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ

16. Üye Devletler ve Birleşmiş organları ve kuruluşları, uygun olduğu hallerde:

(a) Kadına yönelik şiddet konusunda başarılı müdahale modelleri ve ön­leme programları hakkında bilgi paylaşarak sözkonusu modellerden bir dizin oluşturmalı;

(b) Kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve uluslararası işbirliği mekaniz­maları ve uluslar arası hukuka uygun olarak faiilerin adalet önüne getirilmeleri için bölgesel ve uluslararası düzeyde ilgili kurumlarla işbirliği yapmalı;

(c) Birleşmiş Milletler Kadınlar Kalkınma Fonu’nu kadına yönelik şiddeti ortadan kaldırmak maksadıyla yürüttüğü faaliyetlerde desteklemeli ve katkıda bulunmalıdır.

17. Üye Devletlere:

(a) Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’ne karşı çekincelerini mümkün olduğunca açık ve dar kapsamlı oluşturmalarını ve Sözleşme’nin amaçlarıyla uyumsuzluk taşımamasını temin etmelerini;

(b) Silahlı çatışma ortamlarında yaşanan tüm kadınların insan hakları ih­lallerini kınamalarını, sözkonusu ihlalleri uluslararası insan hakları ve hukuku­nun ihlali olarak nitelendirip başta cinayet, sistemli tecavüz, cinsel kölelik ve zorla hamile bırakma gibi eylemleri içeren bu ihlallere gereken müdahalede bulunmalarını;

(c) Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’ne he­nüz taraf olmamış Devletlerin Sözleşme’yi onaylamaları veya katılımları için faal olarak çalışmak suretiyle 2000 yılına kadar evrensel onayı temin etme yö­nünde çabalamalarını;

(d) Uluslararası ceza mahkemesinin yasal tabanına dair taslak hazırlanır­ken toplumsal cinsiyet bakış açısının bütünleşik olmasına, bilhassa şiddet mağ­duru kadınlar açısından, dikkat etmelerini;

(e) İnsan Hakları ve kadına yönelik şiddet, nedenleri ve sonuçları konu­sunda çalışan Özel Raportör’ün yetkisi dahilinde yaptığı görevler ve çalışma­larda işbirliği ve destek sunmalarını ve de talep edilen bilgileri sağlamalarını ve Özel Raportör’ün tebliğ ve ziyaretlerine gereken alakayı göstermelerini talep eder.

 

XI. İZLEME FAALİYETLERİ

18. Üye Devletleri ve Birleşmiş Milletler organlarını, bütçe dışı fonların kullanılabilirliğine bağlı olmak kaydıyla, ve Birleşmiş Milletler Suç Önleme ve Ceza Adaleti Program ağında yer alan kuruluşları, diğer ilgili uluslararası ku­ruluşları, araştıma enstitülerini ve sivil toplum kuruluşlarını– kadınların eşitliği amacıyla çalışanlar da dahil:

(a) Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler’i yerel dillere ter­cüme ettirme ve eğitim programlarında kullanmak üzere dağıtımlarını sağlama;

(b) Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler’i kadına yönelik şiddeti ortadan kaldırmayı hedefleyen faaliyetlerde bir dayanak, politika refe­ransı ve rehber olarak kullanma;

(c) Hükümetlere, talepleri doğrultusunda, ceza adaleti sistemlerini, ceza kanunları da dahil, Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler teme­linde gözden geçirme, değerlendirme ve revize etme noktalarında yardımcı olma;

(d) Kadına yönelik şiddeti ortadan kaldırmak için Birleşmiş Milletler Suç Önleme ve Ceza Adaleti Program ağında yer alan kuruluşların yürüttüğü teknik işbirliği çalışmalarına destek olma;

(e) Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler’in hayata geçiril­mesi maksadıyla eşgüdümlü ulusal, bölgesel ve yerel plan ve programlar geliş­tirme;

(f) Polis ve ceza adaleti makamları için; Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler temelinde, standart eğitim programları ve el kitapları tasar­lama;

(g) Ulusal ve uluslararası düzeyde; kadına yönelik şiddeti ortadan kaldır­mak için, Model Stratejiler ve Uygulamaya Dönük Tedbirler bağlamında, uy­gulanan plan, program ve girişimlerde kaydedilen ilerlemeyi düzenli olarak gözden geçirme ve izleme noktalarında göreve çağırır.